رواق اندیشه

حسين جان چهارده قرن از شهادتت مي گذرد

اما همچنان جوانان ما به تو مي انديشند

و به تو توسل مي كنند

و مانند تو بي سر شهيد مي شوند

اي كشتي نجات اي چراغ هدايت

اشفع لنا عندالله

طب الرضا:

یکی از آثار ارزشمند امام رضا می باشد که امام این اثر را به درخواست مامون نگاشت. مامون با وجود اینکه بزرگترین پزشکان جهان را برای طبابت در دربار خود گرد آورده بود، اما از آنجا که اطلاع داشت منبع علم امام به علم پیامبر متصل است، تقاضا کرد امام برای حفظ سلامتی و دوری از بیماری ها دستوراتی بدهند. حضرت آنچه خود تجربه داشت و به مرور زمان یافته بود و آنچه از ائمه‌ی پیشین به ایشان رسیده بود، در رساله ای نگاشت و به مامون داد. مامون که به ارزش این اثر پی برده بود، دستور داد آن را با آب طلا نوشتند و از آن رو به رساله‌ی ذهبیه معروف گشت. از جمله مواردی که امام رضا در این اثر به آن توجه داشته اند، توجه به اقسام خواب، فوائد هر یک از اعضا، مواقع غذا خوردن و ترتیب آن و همچنین اشاره به استفاده از مواد غذایی گوناگون برحسب فصول مختلف سال است، امروزه این اثر به نام طب الرضا به چاپ می رسد.
مسند الرضا:

این کتاب شامل شرح حال امام رضا (ع)، همراه 2340 حدیث از ایشان است که بخش اعظم حدیث های حضرت را در بردارد و شامل حدیث های صحیح، موثق، حسن، ضعیف و متروک می باشد.
صحیفه الرضا:

نام یکی از آثار قلمی یا تقریرات امام رضا (ع) و از ذخایر گرانبهای خاندان نبوت و گنجینه علم و دانش اهل بیت است. این صحیفه از معتبرترین اسناد خاندان علوی است که امام رضا (ع) از پدران خود نقل کرده و با این اسناد، علوم و معارف الهی را تعلیم فرموده اند.
فقه الرضا:

یکی از آثار امام رضا (ع) که کتابی در فقه است و سند علمای بزرگ شیعه مانند شیخ صدوق، سید رضی، شیخ مفید و…. بوده است. این کتاب را حضرت برای محمد بن سکین نوشته و اصل این سند که با رسم الخط امام به خط کوفی نوشته شده، وجود دارد و میرزا محمد صاحب رجال کبیر از آن نسخه ای برداشته است.

اختلافات سیاسی و کشمکش های بنی امیه و بنی العباس نسیم رحمتی بود که یکباره وزیدن گرفت و باقرالعلوم و پس از او امام صادق - علیهما السلام - با استفاده از موقعیت به دست آمده به ترسیم چهره روشن آیین پرداختند و با بیان اخبار و احادیث فراوان انحرافات را پیراستند و مردم را از گمراهی نجات بخشودند. به گونه ای که مسلمانان و به ویژه شیعه امامیه در فکر و عقیده بر این دو امام و خصوصا امام صادق اعتماد کرده، بخش عمده ای از دانش اهلبیت به وسیله آنان گسترش یافت. امام صادق با گسترش حوزه علمی خویش دین را زنده کرد و جانی تازه در کالبد بی رمق دین دمید.

شیخ مفید - علیه الرحمة - می نویسد:

«آن قدر مردمان از دانش حضرت نقل کرده اند که به تمام شهرها منتشر گشته و کران تا کران جهان را فرا گرفته است و از احدی از علمای اهل بیت این مقدار احادیث نقل نشده، به اندازه ای که از آن جناب نقل شده است. اصحاب حدیث، راویان آن جناب را با اختلاف آراء و مذاهبشان گردآورده و عددشان به چهار هزار تن رسیده و آنقدر نشانه های آشکار بر امامت آن حضرت ظاهر شده که دلها را روشن کرده و زبان مخالفین را از ایراد شبه لال گردانده است. ویژه نامه شهادت امام جعفر صادق علیه السلام / برگرفته از سايت حوزه نت

نخستین و مهم­ترین بحث­های او با امام ششم(ع) درباره پروردگار بوده است. در ایام حج، هنگامی که ابن ابی العوجا، امام صادق(ع)، ابن مقفع و فرد دیگری در مسجدالحرام نشسته بودند و ابن مقفع از دانش امام صادق(ع) سخن گفت، ابن ابی العوجا برای این که اثبات کند ابن مقفع نادرست می­گوید و جعفر بن محمد(ع) دارای آن عظمت علمی که ابن مقفع می­پندارد، نیست، تصمیم گرفت با امام بحث کند و ایشان را بیازماید، برای همین به نزد امام آمد و این صحبت­ها در روزهای بعد نیز ادامه یافت. سؤال ابن ابی العوجا از امام این بود که اگر خدایی هست چرا بی­واسطه، خود را به مردم نشان نمی­دهد و آنها را به پرستش خود نمی­خواند تا حتی دو نفر از مردم با هم اختلاف نکنند؟ امام(ع) با ایراد به این دیدگاه، فرمودند: قدرت خداوند در طبیعت نمایان است و ابن ابی العوجا با مراجعه به خویش قدرت او را خواهد یافت و در به وجود آمدن، مرگ، پیری، شادی، خشم و حالت­های دیگر، وجود او دیده می­شود.

روز دیگر ابن ابی العوجا به مجلس امام آمد، این بار امام با تشویق او به سؤال فرمودند: من درِ پرسش را به روی تو باز می­کنم و از او خواستند که بیان کند اگر ساخته شده بود، چگونه بود؟ وی با ذکر ویژگی­های مصنوعات (ساخته شده­ها)، به ابعاد دراز، پهن، گرد و… اشاره می­کند. امام می­فرماید: اگر برای مصنوع، صفتی جز این­ها ندانی، باید خودت را هم مصنوع بدانی، زیرا همین ویژگی­ها در وجود تو نیز دیده می­شود.

نکته جالب توجه، روش امام(ع) در بحث است؛ آن­جا که ابن ابی العوجا می­گوید که این سؤال را هیچ کس پیش از تو نپرسیده و کسی بعد از تو هم نخواهد پرسید. امام می­فرماید: فرضاً بدانی در گذشته از تو نپرسیده، از کجا می­دانی که در آینده هم نمی­پرسند. ایشان با این سخن، کوته فکری­ها و پیش­داوری­های نادرست که بسیاری از مردم به آن گرفتارند، محکوم می­کند. در این­جا امام(ع) با استفاده از تمثیل در استدلال خود، مطالب را به صورت تجربی تبیین می­فرماید: بگو بدانم اگر تو کیسه جواهری داشته باشی؛ در حالی که جواهر را ندیده و نمی­شناسی و کسی بگوید در کیسه تو اشرفی است و تو بگویی نیست و او بگوید اشرفی را برای من تعریف کن و تو اوصاف آن را ندانی، آیا تو می­توانی ندانسته بگویی اشرفی در کیسه نیست؟ گفت: نه. امام فرمود که وسعت جهان هستی از کیسه جواهر بزرگ­تر است شاید در این جهان مصنوعی باشد، تو که صفت مصنوع و غیرمصنوع را نمی­دانی، چگونه می­توانی وجود آن را انکار کنی؟

ادامه بحث در روز سوم مطرح شد. این بار ابن ابی العوجا از امام پرسید: دلیل بر حدوث اجسام چیست؟ ظاهراً مقصود او بحث مشهور «حدوث و قِدَم» ماده بود که بحث­های دامنه­داری بین دانشمندان طبیعی و علمای مسلمان به وجود آورده بود. امام(ع) دلیل حدوث اجسام را تغییر شکل، بزرگ و کوچک شدن، و انتقال آنها به حالت دیگر ذکر کردند، زیرا اگر جسمی قدیم باشد، نابود و متغیر نمی­شود و دو صفت ازلی و عدم با حدوث قِدَم با هم در یک چیز جمع نمی­گردد. عبدالکریم فرض را بر این می­گذارد که اگر اجسام همه به کوچکی خود باقی بمانند، چگونه به حدوث آنها استدلال می­کنی؟ امام در این جا بر توجه به واقعیت تأکید می­کنند و این که فرض خیالی درست نیست، زیرا بحث ما درباره همین جهان موجود است نه جهان دیگر. اگر این جهان را برداریم و جهان دیگری جای آن بگذاریم، این جهان نابود شده و همین نابود شدن و به وجود آمدن جهان دیگر، دلالت بر حدوث دارد. البته در آن حالت هم امام پاسخ او را می­دهد.

ادامه »